Koninginneweg 4, Zuid-Beijerland, De Eendrachtskerk (PKN)

Aan de rechterkant van de Dorpsstraat in de polder De Eendragt staat de grote dorpskerk van Zuid-Beijerland. De kerk werd in 1933 gebouwd nadat het oude kerkgebouw uit 1678, dat even verderop rechts aan de dorpsdijk stond, in 1932 door brandstichting was afgebrand.

De kerkvoogdij van de Nederlands Hervormde gemeente gaf opdracht voor de bouw van een nieuwe kerk en een bijbehorende pastorie voor de dominee. De toenmalige Gemeente Zuid-Beijerland voorzag in de bouw van de bijbehorende klokkentoren. De torenklok had in die tijd – naast een functie als kerkklok – ook nog een belangrijke algemene functie in de dorpsgemeenschappen door hoorbaar de tijd aan te geven en te luiden voor begrafenissen en als noodklok.

Architect K. van Gijp en zoon ontwierpen een modern bakstenen kerkgebouw met een kruisvormige plattegrond. Kenmerkend zijn de hoge puntige gevels met verticale en horizontale accenten. Aan de westzijde werden een consistoriekamer, predikantkamer en een kamer voor doopouders in het gebouw geïntegreerd. De hoge kruisvormige kap wordt gedragen door een ijzeren constructie, die rust op vier syeniet granieten pijlers en is gedekt met blauwe Romaanse pannen. De kerk is onder invloed van toonaangevende architecten als Frank Lloyd Wright en Berlage ontworpen als een ‘Gesamtkunstwerk’. Dat wil zeggen dat vooral in het interieur alle elementen, vormen en materialen zo op elkaar zijn afgestemd, dat ze één samenhangend geheel vormden.

Het kleurgebruik in het schilderwerk was afgeleid van de kleuren in de smalle hoge verticale glas-in-lood ramen, die in drie muren zijn aangebracht en die de kerkzaal overspoelen met gefilterd licht. Diffuse elektrische verlichting van melkglas werd opgenomen in de gepolijste donkerblauwe hoekpijlers, en vorm en kleur van de eikenhouten kerkbanken kwamen terug in het preekgestoelte. De pijpen van het grote kerkorgel volgen de licht gebogen puntige kapvorm boven de preekstoel. De kerk werd meteen centraal verwarmd en gaf zitplaats aan 550 personen, 50 meer dan in de oude kerk.

De kerk werd in de crisistijd in negen maanden gebouwd en afgewerkt door alle hervormde Zuid-Beijerlandse aannemers en ambachtslieden gezamenlijk tegen geringe uurlonen en was in december 1933 gereed. De naastgelegen pastorie werd in dezelfde stijl opgetrokken. In het begin van de bezetting in 1940 gebruikten de Duitsers de toren als uitkijkpost en in 1943 namen ze de bronzen luidklok van 480 kilo in beslag. Nog geen 10 jaar na de inwijding kwamen de gebouwen tijdens de inundatie ruim een jaar in het zoute water te staan. Om in 1953 door de stormvloed getroffen te worden. In 1970 werd het kerkorgel gerenoveerd.

Eind vorige eeuw gingen de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerk in Zuid-Beijerland ‘Samen op Weg’ naar een fusie tot één gemeenschappelijke Protestantse Kerk. De Protestantse Kerk Nederland (PKN) werd op 1 mei 2004 een feit, wat tot uitdrukking wordt gebracht in de nieuwe naam Eendrachtskerk, die tevens verwijst naar de polder. Vervolgens werd de kerkzaal gerenoveerd en de kerktoren gerestaureerd. Gaandeweg waren meer voorzieningen nodig voor kerkelijke en sociale nevenactiviteiten. Daarvoor werd De Ark aan de noordkant van de kerk aangebouwd en later – in samenspraak met de Gemeente Korendijk – uitgebreid met een Jongeren Ontmoetings Ruimte (JOR).

350 jaar geleden eerste kerkdienst Zuid-Beijerland

Het is ruim 350 jaar geleden dat de eerste kerk- en doopdienst in Zuid-Beijerland werd gehouden. Dankzij ontvangen documentatie van de heer A. Butterman zijn wij van dit unieke moment op de hoogte gesteld. Dhr. Butterman heeft jarenlang het archief van onze gemeente bijgehouden en is nog steeds geïnteresseerd in de historie en belangrijke momenten van onze gemeente.

3 mei 1671 was dus de dag waarin onze kerkelijke gemeente voor het eerste bij elkaar kwam in een kerkdienst. Hoe deze dienst heeft plaatsgevonden en waar is onbekend.

Voor een beter begrip hoe lang dat geleden is: dat was “maar” 23 jaar later dan het einde van de 80-jarige oorlog die plaatsvond tussen 1568 en 1648. Iets dat wij allemaal alleen maar kennen uit de geschiedenisboekjes.

Wie deze eerste dienst gehouden heeft, daarover hebben we helaas geen informatie. Het was in ieder geval niet de eerste predikant van onze gemeente. De eerste predikant van onze gemeente, ds. Vosmaer, is “pas” op 9 juli 1673 bevestigd. Wat de historie verder nog vermeld, is dat we in die tijd nog kerkelijk bij de gemeente Oud-Beijerland behoorden.